به زبان ساده ، استرس یعنی وارد آمدن فشار روحی بر فرد ، بدون آمادگی قبلی او برای پذیرش آن فشار. روان شناسان برای استرس تعریف های علمتی تر دارند : « استرس عبارت است از یک واکنس جسمی ، روانی و عاطفی در برابر یک رویداد ، برای سازگار کردن فرد با تغییرات .»
در دنیای پر سرعت و پرتغییری که تو در در آ ن زندگی می کنی، یکی از مهم ترین مهارت های مورد نیاز، مهارت مدیریت استرس است. شاید ندانی که هر تغییری، حتی تغییرات خوب، با فشارهای روحی و روانی (استرس) همراه است. استرس اگر بیش از حد و طولانی باشد، بر زندگی و عملکرد تو تاثیر منفی می گذارد و مشکلاتی برایت پیش می آورد. پس بسیار مهم است که بتوانی استرس رابشناسی و ر اه های مقابله با آ ن را یاد بگیری.
برای مشاهده ادامه مطلب روی فلش زرد کلیک کنید
آیا استرس همیشه بد ( منفی) است ؟
شاید جالب باشد که بدانی مقدار کم استرس نه تنها زیان بارنیست، بلکه می تواند مفید هم باشد و باعث تحرک و رشد تو شود! برای مثال، وقتی فردا امتحان ریاضی داری، اگر هیچ استرسی نداشته باشی، ممکن است اصلا نیازی به مطالعه و تمرین احساس نکنی! تمام بعد از ظهر را مشغول بازی یا تماشای تلویزیون شوی، بی دغدغه شامت را بخوم ی و تا صبح به راحتی بخوابی! نتیجه این امتحان از قبل معلوم است!
کمی استرس(استرس مثبت) باعث می شود روزهای قبل از امتحان به مطالعه و حل تمرین مشغول شوی و خودت را آماده کنی. به بیان دیگر، استرس مثبت برای تو فرصت تلاش فراهم می کند.
آیا یک اتفاق مشخص برای همه افراد به ایک اندازه استرس زا است ؟
یک رویداد واحد ممکن است برای یک نفر استرس زا و برای دیگری عادی باشد . وقتی در زندگی تو یک اتفاق می افتد ، اگر برای مقابله با آن احساس توانمندی داشته باشی ، مشکل پدید نخواهد آمد ، ولی اگر همان اتفاق برای دوستت پیش بیاید و او در مقابله با آن احساس ناتوانی کند ، این برایش استرس به وجود خواهد آورد .
آیا فقط اتفاق های بد باعث استرس می شوند ؟
استرس فقط در اثر رویارویی با اتفاقات یا شرایط بد و ناگوار ایجاد نمی شود، بلکه بسیاری از اتفاقات خوشایند مثل قبول شدن دردانشگاه، تغییر محل زندگی، یا تولد نوزادی در خانواده هم می تواند استرس زا باشد. هر تغییری به سازگاری با شرایط جدید نیاز دارد، و بنابراین می تواند تولید استرس کند. نکته مهم آن است که حتی وقتی استرس بر اثر اتفاقی خوشایند به وجود آمده باشد، اگر نتوانی آ ن را مدیریت و کنترل کنی، ممکن است آسیب رسان شود.
سطح استرس
مقدار استرس به دو عامل «علت استرس« و میزان«آمادگی فرد برای رویارویی با آن« بستگی دارد و در سه سطح دسته بندی می شود:
۱٫ استرس کم (مثبت): در این حالت، تو فشار روانی کمی حس می کنی. این می تواند باعث سازگاری با محیط اطراف شود و در رشد توانایی ها و استعدادهایت موثر باشد.
٢ .استرس متوسط: این میزان از استرس، اگر باعث توانمندی تو شود، سازنده است، ولی اگر در برابر آن ناتوان باشی، ممکن است به استرس زیاد تبدیل شود که آسیب رسان است.
۳ .استرس زیاد(منفی): وقتی فشار روانی شدید و طولانی مدت باشد، به شکل بیماری بروز می کند.
اگر می خواهی جزو افراد مقاوم در برابر استرس باشی، باید این ویژگی ها را در خود تقویت کنی:
۱-احساس کنترل : یعنی باور داشته باشی که می توانی در مسیر زندگی بسیاری از اتفاقات را کنترل کنی.
۲-احساس تعهد مسئولیت : یعنی در برابر کارهایی که انجام می دهی ( تحصیلی ، خانوادگی و غیر آن ) خود را مسئول بدانی.
۳- احساس مبارزه طلبی: یعنی باور داشته باشی که برای موفقیت در زندگی باید با مشکلات مبارزه کنی، از فشارها نترسی و همه ان ها را به فرصت هایی برای رشد تبدیل کنی.
۴-احساس شادابی: یعنی حتی هنگام روبه رو شدن با سختی ها، نگاهی خوش بینانه به زندگی داشته باشی، فردا را بهتر از امروز بدانی، و امروز هم از آنچه داری لذت ببری.
۵- ابراز وجود : یعنی بتوانی به راحتی خواسته ها و نظرهای خود را بیان کنی و ترسی از واکنش دیگران نداشته باشی.
مقابله با استرس یعنی بتوانی کاری کنی که استرس از بین برود یا کاهش یابد، یا تحمل آن آسان تر شود.
گاهی برای مقابله با استرس، با مشکل رو در رو می شوی تا موقعیت را تغییر دهی. مثلا وقتی نمره های امتحان های آمادگی رضایت بخش نیست و تو را نگران کرده است، با برنامه ریزی دقیق، ساعات بیشتری درس می خوانی تا با جبران نمره ها در امتحان نهایی، استرس ایجاد شده کاهش پیدا کند. در این روش، تو به اصل شرایط و بحران یا عامل نگران کننده می پردازی و دربر طرف کردن مشکل می کوشی. این روش را روش « مسئله مدار» می نامند. فکرکردن، برنامه ریزی کردن، تلاش کردن، مشورت گرفتن و راهنمایی خواستن، همه از روش های مسثله مدام به شمار می آ یند.
اما گاهی در مقابله با استرس، قدرت تغییر موقعیت را نداری. مثلا وقتی پدرت برای یک ماموریت ادار ی چند ماهه به شهر دیگری رفته است، ممکن است نبودن او تو را دچار استرس کند. در این حالت، می توانی با تغییر نگاه به مسثله، ناراحتی خود را کم کنی، یا با واکنش های هیجانی خودت را تسکین دهی. مثلا کمی گریه کنی، به خودت دلداری بدهی که پدر به زودی برمی گردد، مثبت اندیشی کنی و دعا و نیایش کنی. این روش مقابله با استرس، « روش هیجان مدار» نام دارد.
توجه داشته باش که برای مدیریت استرس باید بتوانی از هر دو روش در کنار هم استفاده کنی.
آخرین موردی که می خواهم برایت بگویم، این است که گاهی بعضی افراد از روش های مسثله مدار نامناسب ( مانند انجام کارهای شتاب زده، فرار کردن، دزدی کردن و کلک زدن)، یا روش های هیجان مدام نامناسب (مانند خودخوری،گوشه گیری و پناه بردن به خرافات) استفاده می کنند. این افراد ممکن است در کوتاه مدت گمان کنند از استرس خود کم کرده اند یا موقعیت استرس زا را تغییر داده اند، ولی این روش های نامناسب می توانند در دراز مدت آسیب های بزرگ تری ایجاد کنند و صدماتی جبران نشدنی به بار آورند.
